εφημ. Καθημερινή, 1 Απριλίου 2012
Από την αρχή της ελληνικής κρίσης, η Αργεντινή λειτούργησε ως σημείο αναφοράς και φόβητρο. Οι υπερασπιστές των Μνημονίων ισχυρίζονται συχνά ότι προστατεύουν την Ελλάδα από την κατάντια της Αργεντινής. Ατυχέστατες αναφορές έγιναν ακόμη και από επίσημα χείλη προκαλώντας ενόχληση στο Μπουένος Άιρες. Για τους εκεί ιθύνοντες είναι εμφανές ότι η Ελλάδα ακολουθεί την πορεία της χώρας τους προς το χάος κατά το 1998-2001 εφαρμόζοντας την ‘ορθόδοξη’ συνταγή του ΔΝΤ και της ΕΕ. Υιοθετεί τρομακτική λιτότητα, επιδιώκει να δημιουργήσει δημοσιονομικά πλεονάσματα, αποδίδει προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση του χρέους και προσβλέπει στην ανάπτυξη μέσω χαμηλών μισθών και ξένων επενδύσεων.
Ακόμη και το PSI έχει το αργεντίνικο προηγούμενό του. Τον Ιούνιο του 2001 η Αργεντινή έκανε το περιβόητο μεγκακάνχε, δηλαδή εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων με πρωτοβουλία των δανειστών της. Μαζί με το εξίσου περιβόητο μπλιντάχε, δηλαδή θωράκιση με νέα δάνεια από το ΔΝΤ, το μεγκακάνχε υποτίθεται ότι θα έλυνε την κρίση, χωρίς ακρότητες όπως η επιθετική αθέτηση πληρωμών. Η ‘λύση’ δεν κράτησε ούτε έξι μήνες, καθώς η ύφεση έγινε βαθύτερη και η χώρα έφτασε στην κοινωνική κατάρρευση. Ο εμπνευστής της, ο Ντομίνγκο Καβάλο, ο άνθρωπος που ουσιαστικά κατέστρεψε την Αργεντινή κατά τη δεκαετία του 1990, έχει σήμερα μηδαμινή αξιοπιστία στη χώρα του.
Η Αργεντινή έκανε παύση πληρωμών τον Δεκέμβριο του 2001, ενώ κατόπιν ήρε την πρόσδεση του πέσο με το δολάριο και εγκατέλειψε το πρόγραμμα του ΔΝΤ. Ακολούθησαν μήνες βαθειάς κρίσης, καθώς η οικονομία ήταν εξουθενωμένη μετά από τρία χρόνια ‘σωτηρίας’. Αλλά η ανάκαμψη ήρθε και η χώρα μπήκε σε ταχύτατους ρυθμούς ανάπτυξης. Δέκα χρόνια μετά, το ΑΕΠ είναι σχεδόν διπλάσιο, το Μπουένος Άιρες σφύζει από ζωή, η χώρα παραμένει ανοιχτή και με έντονη διεθνή παρουσία. Παράλληλα, η κατανομή του εισοδήματος έχει βελτιωθεί σημαντικά καθώς το μερίδιο της εργασίας στο ΑΕΠ ανέβηκε από περίπου 30% το 2001 στο 50% το 2011.
Η Αργεντινή αντιμετωπίζει τώρα νέα προβλήματα, παρότι η ανάπτυξη για το 2011 ήταν και πάλι ταχύτατη, με ρυθμό 8.9%. Τα εξωτερικά πλεονάσματα περιορίζονται, εμφανίστηκε δημοσιονομική στενότητα, ο πληθωρισμός κινείται στο 15-20% και υπάρχει μεγάλη διαρροή κεφαλαίων. Ο δευτερογενής τομέας χρειάζεται άμεσα παραγωγική ανασυγκρότηση. Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι η χώρα ψάχνει για ριζοσπαστικές λύσεις, μακριά από τις αποτυχημένες πολιτικές του ΔΝΤ.
Η Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρχνερ κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή και οι Περονιστές έχουν κάνει στροφή προς τα αριστερά. Αντιλαμβάνονται ότι ο πληθωρισμός πρέπει να ελεγχθεί μέσω της ανάπτυξης και χωρίς να χαθούν τα κέρδη στην κατανομή του εισοδήματος. Η κεντρική τράπεζα, υπό την διοίκηση της ξεχωριστής Μερσέντες ντελ Ποντ, στοχεύει πλέον στην υψηλή απασχόληση και όχι μόνο στη σταθερότητα των τιμών. Η χώρα σκέφτεται σοβαρά να υιοθετήσει βιομηχανική πολιτική για ανάπτυξη στηριγμένη στις εγχώριες πηγές, με έλεγχο του πιστωτικού συστήματος. Θα υπάρξει οπωσδήποτε σύγκρουση με τον τραπεζικό τομέα, τους γαιοκτήμονες και άλλους συντηρητικούς κύκλους, αλλά οι προοπτικές είναι θετικές για τα λαϊκά στρώματα.
Η Ελλάδα δεν είναι πράγματι Αργεντινή. Έχει πολύ υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα και μετέχει στην ΟΝΕ, ένα νομισματικό πλαίσιο πολύ πιό δεσμευτικό από την πρόσδεση του πέσο με το δολάριο, γεγονός που κάνει την ύφεση βαθύτερη. Η συρρίκνωση του ελληνικού ΑΕΠ από το 2008 μέχρι το τέλος του 2012 πιθανόν να αγγίξει το ποσοστό της συνολικής μείωσης του ΑΕΠ της Αργεντινής σε όλη τη διάρκεια της κρίσης της. Για την Ελλάδα φυσικά έπεται συνέχεια, χωρίς να έχει εκλείψει το φάσμα της εξόδου από το ευρώ. Η ΟΝΕ επέτρεψε επίσης στις ελληνικές τράπεζες να έχουν συνεχή πρόσβαση σε ρευστότητα από την ΕΚΤ, ενώ οι τράπεζες της Αργεντινής δεν είχαν αντίστοιχη δυνατότητα.
Η ουσιαστικότερη όμως διαφορά είναι ότι η ΕΕ λειτουργεί καταναγκαστικά επί του ελληνικού πολιτικού συστήματος, το οποίο τρέμει και στην ιδέα της εξόδου από την ΟΝΕ. Η πειθάρχηση στην πολιτική του Βερολίνου είναι πλήρης, χωρίς ίχνος ανεξαρτησίας. Το πολιτικό σύστημα θα προτιμήσει να μεταβάλει την Ελλάδα σε χώρα φτωχών, παρά να έρθει σε ρήξη με την ΕΕ.
Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας πιθανώς θα είναι πιo ραγδαίες και ριζοσπαστικές απ’ ότι στην Αργεντινή. Η συνταγή της τρόικας εντείνει την οικονομική διάλυση και ωθεί προς την κοινωνική έκρηξη. Όταν θα φτάσει η ώρα της κρίσεως, οι δυνάμεις που θα βάλουν την Ελλάδα σε τροχιά ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης θα χρειαστεί να πάνε πιό πέρα από το Νέστορ Κίρχνερ και την Κριστίνα Φερνάντες.
*Ο κ. Κώστας Λαπαβίτσας είναι καθηγητής Οικονομικών στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Μελετών (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου